Rusija, Mađarska i budućnost Republike Srpske: Analiza uticaja globalnih sila
U savremenom geopolitičkom okruženju, pitanje uticaja velikih sila na male države postaje sve relevantnije. U kontekstu Bosne i Hercegovine, posebno su intrigantni odnosi između Rusije, Mađarske i Milorada Dodika, predsjednika Republike Srpske. Ovi odnosi nisu samo politički, već i ekonomski i ideološki, što dodatno komplikuje situaciju. U emisiji Most Radija Slobodna Evropa, analizirani su potencijalni potezi Moskve i Budimpešte, a sagovornici su bili Neven Anđelić, profesor na Regent’s univerzitetu u Londonu, i Vedran Džihić, predavač na Univerzitetu u Beču. Njihova analiza pruža uvid u stvarni uticaj ovih lidera na Dodikovu politiku i budućnost BiH.
Simbolična podrška i stvarne posljedice
Prema riječima Nevena Anđelića, podrška koju Dodik dobija od Rusije i Mađarske može se smatrati simboličnom, ali bez realne težine. On ističe da je ta podrška više utješna nagrada nego stvarna pomoć. “Dodik traži podršku Moskve i Budimpešte, ali to nije prava ljubav,” naglašava Anđelić, dodajući da će u trenutku kada dođe do promjena u političkom liderstvu Republike Srpske, interesi ovih zemalja lako prevagnuti. U ovom kontekstu, važno je napomenuti da se Dodik suočava s izazovima koji dolaze iznutra, uključujući kritike na račun njegove politike i sve veću nezadovoljstvo među građanima.
Gubitak interesa i novi politički kontekst
Vedran Džihić dijeli sličan stav, tvrdeći da Putin i Orban gube interes za Dodika, naročito nakon njegovog priznanja presude Suda BiH i otkupa zatvorske kazne. “On je izgubio i pravnu i političku bitku,” ističe Džihić, ukazujući na to da se Moskva, Budimpešta i Beograd već pripremaju za novu političku realnost koja se nazire. Ovaj gubitak interesa može imati dalekosežne posljedice po Dodika, ali i po stabilnost Republike Srpske. Sve više se čuju glasovi iz opozicije koji ukazuju na potrebu za promjenama, a Dodikova sposobnost da održava povezane odnose s Rusijom i Mađarskom može biti dovedena u pitanje.
Rusija i Mađarska: Istraživanje interesa
Anđelić dodatno objašnjava da za Rusiju Dodik predstavlja alat za slanje poruka Zapadu i destabilizaciju Bosne i Hercegovine. Istovremeno, Džihić ga opisuje kao “jeftinog pijuna” u ruskoj igri hibridnog rata. Ova metafora ukazuje na to koliko je Dodikova uloga u geo- političkoj igri zapravo marginalizovana. Zanimljivo je primijetiti da Orban podržava Dodika zbog ideološke bliskosti – obojica zagovaraju neliberalnu demokratiju i nacionalistički diskurs, što dodatno osnažuje njihove međusobne veze. Mađarska je, prema Džihiću, investirala u energetiku i infrastrukturu Republike Srpske, često kroz kanale bliske Dodiku, što dodatno komplikuje situaciju. No, s obzirom na trenutne europske okolnosti i pritiske, ova podrška bi mogla postati neodrživa.
Hoće li Rusija staviti veto na EUFOR?
Jedno od ključnih pitanja koja su postavljena tokom razgovora odnosi se na mogućnost da Rusija stavi veto na produženje mandata misije EUFOR-Althea. Sagovornici se slažu da je malo vjerovatno da će Rusija uložiti veto. Džihić ističe da Moskva koristi pravo veta kao sredstvo pritiska, ali je svjesna da bi povlačenje EUFOR-a otvorilo put NATO trupama, što bi bilo suprotno njenim interesima. Anđelić dodaje da će Moskva težiti pronalaženju kompromisa, pokušavajući izvući političke ustupke bez radikalnih poteza koji bi mogli destabilizovati region. Ova situacija ukazuje na složenost odnosa između svih uključenih strana i potrebu za pažljivim balansiranjem interesa.
Putin i Orban: Prioriteti i budućnost Dodika
Oba sagovornika ističu da ni Putin ni Orban više nemaju kapacitet da pomognu Dodiku. Rusija se suočava s ozbiljnim problemima uslijed rata u Ukrajini i unutrašnjih ekonomskih izazova, dok se Orban bori protiv rastućih pritisaka iz Evropske unije i potencijalnog slabljenja svoje pozicije. Džihić konstatira da bi “najviše što Orban može učiniti za Dodika bilo da mu ponudi azil u Budimpešti,” što dodatno oslikava trenutnu političku izolaciju koju Dodik doživljava. Ova izjava simbolizuje ne samo gubitak podrške, već i potencijalnu opasnost po njegovu poziciju, s obzirom da bi izostanak međunarodne podrške mogao dovesti do njegovog političkog kraja.Uticaj na budućnost Republike Srpske i Bosne i Hercegovine
Gledajući u budućnost, posebno nakon predstojećih izbora, odnosi između Republike Srpske i Rusije mogli bi se značajno promijeniti. Ukoliko Siniša Karan, kandidat SNSD-a, pobijedi na izborima, vjerovatno se neće desiti promjene u tim odnosima. Međutim, u slučaju pobjede opozicije, očekuje se pragmatičniji pristup, iako ne nužno prozapadni. “Ruski uticaj neće nestati odmah, ali bez Dodika, Moskva gubi ključnog političkog partnera,” zaključili su sagovornici, naglašavajući važnost promjene u dinamici vlasti za budućnost Republike Srpske. Istovremeno, promjene u međunarodnoj politici, kao što su odnosi s Evropskom unijom i Sjedinjenim Američkim Državama, mogli bi dodatno oblikovati smjer u kojem će se kretati Bosna i Hercegovina.U konačnici, budućnost Republike Srpske zavisi od sposobnosti njenih lidera da se prilagode novim okolnostima i da uspostave efikasne strategije koje će im omogućiti očuvanje političke stabilnosti i ekonomske održivosti. U ovom kontekstu, odnosi sa Rusijom i Mađarskom, iako trenutno važni, ne bi trebali zasjeniti unutarnje izazove s kojima se Republika Srpska suočava. Samo kroz promišljenu i stratešku politiku, mogu se osigurati bolji izgledi za sve građane ove regije.
