U političkom ambijentu Srbije, gdje realnost sve češće podsjeća na satiru, Božo Prelević, beogradski advokat i bivši koministar policije, u intervjuu za “Slobodnu Bosnu” iznosi niz zabrinjavajućih ocjena o aktuelnoj vlasti i ponašanju predsjednika Aleksandra Vučića. Prelević, poznat po britkom jeziku i spremnosti da bez uvijanja kritikuje vlast, ovom prilikom je opisao stanje u državi kao duboko zabrinjavajuće, s ozbiljnim rizikom da se društvo suoči s radikalizacijom ukoliko ne dođe do vanrednih izbora.
U uvodnom dijelu intervjua Prelević ističe specifičnost političke situacije u Srbiji: nema druge zemlje gdje predsjednik na vlasti štrajkuje glađu ili organizuje proteste protiv sopstvene vlade. On sarkastično komentariše kako je prostor između Predsjedništva i Skupštine pretvoren u simbolično utvrđenje – Ćacilend, okružen toaletima koje vlast čuva žustrije nego teritorijalni integritet Kosova.
Posebno zabrinjavajuće, prema Preleviću, jeste Vučićevo otvoreno neprijateljstvo prema institucijama koje bi trebalo da funkcionišu nezavisno – pravosuđu, univerzitetima, policiji i advokaturi. Kao primjer navodi prijetnju da će SNS blokirati rad sudova i tužilaštava u Novom Sadu nakon što su aktivistima određene blaže mjere pritvora. To, smatra on, svijet do sada nije zabilježio – da šef države otvoreno podriva sopstveni pravosudni sistem.
Prelević se osvrće i na rezultate istraživanja koje je pokazalo da podrška Vučiću opada, naročito među studentima i neodlučnima, što doprinosi njegovoj sve većoj frustraciji. On podsjeća da je Vučić u prošlosti razvalio sve institucije – parlament, vladu, spoljnu politiku – i da Srbija trenutno stagnira na evropskom putu, znatno zaostajući čak i za Albanijom i Crnom Gorom.
Ističe i sramotne momente iz Vučićeve međunarodne karijere, poput pokušaja da se uz pomoć Roda Blagojevića sretne s Donaldom Trumpom, koji je propao. Nakon neuspjeha, Vučić se navodno izgovorio bolešću i vratio u Beograd, pokazujući političku i diplomatsku nespretnost.
Zanimljivo je da Prelević ne štedi ni opoziciju. Kritikuje Dragana Đilasa jer je, kako kaže, priznao pokradene izbore odlaskom kod Vučića, čime je obesmislio napore da se izborni proces ospori na međunarodnoj sceni. Time je, po Preleviću, obeshrabrena cijela opoziciona priča.
Prelević ukazuje na opasnu logiku u Vučićevoj vlasti – dok aktiviste nazivaju teroristima, huligani koji su brutalno pretukli studentkinju proglašavaju se herojima. On smatra da Srbija već godinama živi u izvrnutom sistemu vrijednosti, gdje se istina žrtvuje zarad propagande.
Dodaje i da mediji pod kontrolom vlasti igraju ključnu ulogu u manipulaciji javnim mnjenjem, vršeći psihološku lobotomiju stanovništva, posebno starije populacije, čime se cementira autoritet vlasti i brišu granice između fikcije i stvarnosti.
Govoreći o aktuelnim protestima i studentima koji ih predvode, Prelević izražava nadu. Opisuje ih kao hrabre, čestite i obrazovane, i vidi u njima potencijal za promjenu sistema. Očekuje se da na njihovoj listi bude više od 250 osoba, uključujući profesore i nezavisne javne ličnosti koje nisu ranije ulazile u politiku.
Prelević vjeruje da će jedino vanredni izbori moći smiriti tenzije u društvu. U protivnom, kaže, alternativa je radikalizacija, a to je nešto što bi moglo dodatno destabilizovati državu. On upozorava da lojalnost kruga oko Vučića nije ideološka, već finansijska, i da bi ti ljudi u kritičnom momentu radije pobjegli u inostranstvo, gdje im se nalazi i imovina.
Evo nekoliko ključnih tačaka koje izdvaja:
-
Institucionalni kolaps – institucije više ne funkcionišu, a predsjednik ih direktno potkopava.
-
Opozicioni defetizam – opozicija često potvrđuje režimski narativ umjesto da mu se suprotstavi.
-
Studentski pokret kao nada – mladi su motor promjene, a podrška javnosti im raste.
-
Vučićeva međunarodna izolacija – loše pozicioniranje u Americi i Rusiji dodatno slabi režim.
-
Rastuće nezadovoljstvo građana – režim više ne može kontrolisati sve tokove.
Zaključuje da je Vučić, uprkos retorici o stabilnosti, zapravo najveći podstrekač protesta. Njegove odluke, poput pravljenja Ćacilenda, dodatno motivišu građane da se pobune. Prelević izražava nadu da će se kriza riješiti mirno, kroz izbore, i da će međunarodna zajednica konačno prepoznati realnost na terenu. Ne možete dobiti rat protiv sopstvene mladosti, kaže on, podsjećajući da je čak i Pinoče na kraju izgubio. Srbiji, smatra on, treba katarza – mirna, demokratska i odlučna promjena.
