Ukoliko se pomnije istraži odnos prema Bosni i Bošnjacima, koji su u srednjem vijeku bili pripadnici Crkve bosanske, a kasnije se većinski preobratili u islam, može se doći do zaključka da je prvi dokumentovani poziv na genocid nad ovom grupom potekao iz srednjovjekovne Srbije, pod vlašću dinastije Nemanjića. Ovaj poziv se može pronaći u pismu koje je Vukan Nemanjić, najstariji sin Stefana Nemanje, uputio papi Inoćentiju III. Pismo iz 1199. godine jasno izražava želju za uništenjem onih koji su smatrani hereticima u zemlji Bosni.
Vukan u pismu navodi da se jeres širi u Bosni, pod vođstvom bana Kulina, koji je zajedno sa svojom porodicom prihvatio ono što je tada smatrano pogrešnim vjerovanjem. U pismu, Vukan moli papu da savjetuje kralja Ugarske da preduzme korake kako bi istrijebio ovu grupu, poredeći ih s kukoljem u pšenici. Ovaj dokument svjedoči o otvorenom pozivu na istrebljenje bosanskog naroda zbog njihovih vjerskih uvjerenja, što predstavlja prvi poznati zapisani poziv na genocid protiv Bošnjaka.
Iako papa nije bio potreban dodatnih nagovaranja da preduzme akcije protiv Bosne, jer su već uveliko organizovani križarski pohodi protiv pripadnika Crkve bosanske. Ovi pohodi su donijeli veliki teret stanovnicima Bosne, naročito u prvoj polovini XIII stoljeća. Križari su bili nemilosrdni prema onima koji su se smatrali hereticima, a njihove akcije su ostavile dugoročne posljedice na društvo i kulturu srednjovjekovne Bosne.
Jedan od najpoznatijih primjera nasilja nad bosanskim narodom desio se nakon bitke kod Dobora 1408. godine, kada je bosanska vojska pretrpjela težak poraz od ugarskog kralja Sigismunda. Želeći se osvetiti, Sigismund je odlučio da kazni bosanski narod na brutalan način. Poubijao je mnoge, bez obzira na spol ili starosnu dob, a tvrđave i gradovi su bili srušeni i spaljeni. Najstrašniji dio osvete dogodio se kada je 1266 bosanskih plemića bilo pogubljeno – odrubljene su im glave, a njihova tijela bačena niz Doborske stijene u rijeku Bosnu.
Ovi događaji ukazuju na dugogodišnji pritisak kojem je Bosna bila izložena zbog svoje vjerske različitosti i političke situacije. Srednjovjekovna Bosna, koja je bila dom jedinstvene crkvene zajednice poznate kao Crkva bosanska, često se nalazila na udaru okolnih sila koje su težile da je pokore i unište njeno nasljeđe. Križarski pohodi, koje je organizovala katolička crkva, bili su direktna prijetnja opstanku bosanskog naroda i njihove specifične vjere.
Bosanski plemići su često bili prisiljeni birati između konformiranja pritiscima ili suočavanja s fizičkim uništenjem. Dok su neki odabrali da prihvate pravoslavlje ili katolicizam, mnogi su ostali vjerni Crkvi bosanskoj, što ih je na kraju koštalo života. Padom Bosne pod Osmansko carstvo sredinom XV stoljeća, pretežno muslimansko stanovništvo Bošnjaka suočilo se s novim izazovima, ali je istovremeno našlo i određeni stepen zaštite pod novom vladavinom.
Kako bi se bolje razumjela kompleksnost ove situacije, važno je analizirati nekoliko ključnih faktora koji su uticali na genocidne težnje prema Bosni i Bošnjacima:
- Religijska različitost: Bosna je bila dom Crkve bosanske, koja se smatrala heretičkom i nije bila prihvaćena ni od pravoslavne, ni od katoličke crkve.
- Politički interesi: Okolne sile, poput Srbije i Ugarske, težile su da Bosnu uključe u svoje političke sfere uticaja.
- Križarski pohodi: Katolička crkva organizovala je pohode na Bosnu kako bi iskorijenila herezu, što je dovelo do dugotrajne patnje naroda.
Zaključak koji se može izvući iz ovih historijskih događaja jeste da je Bosna kroz svoju dugu i turbulentnu historiju često bila meta istrebljenja zbog svojih specifičnih vjerskih i političkih karakteristika. Genocidne težnje prema Bošnjacima počele su još u srednjem vijeku, a slične tenzije i netrpeljivosti nastavile su se i kasnije kroz historiju, sve do modernih vremena. Ovaj kontinuirani pritisak na Bošnjake samo je učvrstio njihov identitet i otpornost u suočavanju s teškim izazovima. Hvala vam na čitanju. Podijelite sa nama vaše utiske.
