Sukob između Izraela i Irana već decenijama oblikuje geopolitičku realnost Bliskog istoka, iako je često bio prikriven slojem diplomatskih kalkulacija i posredničkih sukoba. No, jutrošnji izraelski napad na Iran, poznat pod kodnim nazivom “Lav ustaje”, pokazuje da se ovaj “rat u sjeni” sve više preliva u otvoreni konflikt. Ovaj događaj dodatno pojačava pitanje koje sve češće kruži kako među analitičarima tako i u medijima: Ko je zapravo vojno jači – Izrael ili Iran?
Poređenje ovih dviju država zahtijeva razmatranje više dimenzija, uključujući brojnu snagu, tehničku opremljenost, borbeno iskustvo, strateške doktrine, savezništva i, ne manje važno, psihološko i ideološko utemeljenje njihovih vojnih koncepata.
Po pitanju brojnosti stanovništva i teritorijalne površine, Iran ima ogromnu prednost. Sa oko 88 miliona stanovnika i teritorijom većom od 1,6 miliona kvadratnih kilometara, ova zemlja raspolaže znatno većim ljudskim i strateškim resursima u odnosu na Izrael, koji ima približno 9 miliona stanovnika i prostire se na samo 22.000 km². Međutim, ta brojčana nadmoć ne prevodi se nužno i u vojnu superiornost.
Iran raspolaže sa:
-
610.000 vojnika u aktivnom sastavu
-
350.000 pripadnika rezerve
-
220.000 pripadnika paravojnih formacija
S druge strane, izraelske oružane snage broje:
-
170.000 aktivnih vojnika
-
Do 465.000 rezervista
Iako brojčano inferioran, Izrael svoju snagu temelji na izuzetnoj obuci, brzoj mobilizaciji, visokoj disciplini i tehnološkoj nadmoći. Upravo u tom domenu se pokazuje prava razlika između ove dvije vojne sile.
Iran svoju vojnu strukturu bazira na dva stuba: redovna vojska (Artesh) i Revolucionarna garda (IRGC). Unutar IRGC djeluju elitne jedinice “Quds”, raketne brigade i kibernetičke jedinice. Oslanjaju se na strategiju asimetričnog ratovanja, koristeći mrežu saveznika poznatu kao “Osovina otpora”, koju čine:
-
Hezbollah u Libanu
-
Hamas u Gazi
-
Huti u Jemenu
-
Šiitske milicije u Iraku i Siriji
Nasuprot tome, Izrael ne koristi proksije, već se oslanja na vlastite snage i precizne vojne udare, te obavještajne i kibernetičke operacije. Izraelske obrambene snage (IDF) funkcionišu pod jedinstvenim zapovjedništvom, omogućavajući visoku koordinaciju između kopnenih, zračnih i pomorskih snaga.
U segmentu opreme i tehnologije, Izrael ima izrazitu prednost:
-
Moderni borbeni avioni (F-35, F-15, F-16)
-
Napredni dronovi i elektronska oprema
-
Tenkovi Merkava posljednje generacije
-
Slojevita odbrambena mreža: Iron Dome, David’s Sling, Arrow, Iron Beam
Obavještajne kapacitete predvodi Jedinica 8200, svjetski poznata po kibernetičkim sposobnostima i elektronskom nadzoru.
S druge strane, Iran raspolaže sa:
-
Znatnim brojem balističkih raketa – najveći arsenal na Bliskom istoku
-
Vlastitom proizvodnjom dronova, uključujući modele Šahed, koje koristi i izvozi
-
Relativno zastarjelim borbenim avionima i tenkovima, čime je u nepovoljnoj poziciji u konvencionalnom sukobu
Kada je riječ o nuklearnom oružju, Izrael prema nezvaničnim izvorima posjeduje nuklearni arsenal, iako to formalno ne priznaje. Njegova sposobnost za tzv. drugi udar – iz kopna, vazduha i s podmornica – čini ga izuzetno teškim protivnikom. Iran, s druge strane, još uvijek nema operativno nuklearno oružje, ali prema procjenama, posjeduje dovoljne količine obogaćenog uranija da može razviti nekoliko bojevih glava u relativno kratkom roku – ukoliko se na to odluči.
U domeni borbenog iskustva, izraelske snage imaju nesumnjivu prednost. Česti vojni angažmani, uključujući operacije u Gazi, Libanu i Siriji, te uspješna primjena protivraketnih sistema u stvarnim uslovima, svjedoče o visokoj spremnosti i efikasnosti. Iran, s druge strane, ima limitirano direktno iskustvo u savremenim konvencionalnim ratovima, iako je kroz proksije uveliko prisutan u regionalnim sukobima.
Što se tiče međunarodnih savezništava, Izrael ima snažnu podršku:
-
Sjedinjenih Američkih Država – vojna pomoć i obavještajna saradnja
-
Abrahamski sporazumi – širenje političkog i ekonomskog uticaja u regionu
Iran, nasuprot tome, njeguje odnose sa:
-
Rusijom i Kinom, pogotovo u okviru zaobilaženja sankcija
-
Regionalnim akterima kroz ideološke i vojne veze, oslanjajući se na proksije za uticaj
U zaključku, iako Iran posjeduje veću brojnu snagu i širi teritorijalni obuhvat, Izrael ima tehničku nadmoć, sofisticiranu vojnu strukturu i operativno iskustvo. Njegova sposobnost da brzo reagira i izvrši precizne udare, uz podršku nuklearnih kapaciteta, daje mu stratešku prednost u klasičnom sukobu. Ipak, asimetrična taktika Irana, kroz mrežu proksija i balističke projektilske kapacitete, predstavlja prijetnju koju Izrael ne može u potpunosti neutralizirati.
Bilo koji direktni sukob između ove dvije sile bio bi dugotrajan, složen i destruktivan – ne samo za Izrael i Iran, već i za čitavu regiju. Letalna kombinacija tehnologije i ideologije čini ovu borbu nepredvidivom, a globalna zajednica ostaje zabrinuta zbog mogućnosti njenog daljeg širenja.
