U danima nakon velikog koncerta Marka Perkovića Tompsona u Zagrebu, reakcije ne jenjavaju, a posebno se istakao komentar Igora Crnadka, poslanika i šefa Kluba PDP u Narodnoj skupštini Republike Srpske. On je putem društvenih mreža postavio provokativno i retorički nabijeno pitanje, koje se odnosi na prisustvo i masovno uzvikivanje ustaškog pozdrava „Za dom spremni“ tokom Tompsonovog nastupa.
Njegova objava, objavljena neposredno nakon koncerta, izazvala je pažnju i regionalnih medija i šire javnosti. Crnadak je, u formi pitanja, sugerisao na zabrinjavajuću veličinu skupa i učestalost fašističkog slogana, aludirajući na mračne stranice istorije kada je ovaj pozdrav bio zvaničan u okviru Nezavisne Države Hrvatske (NDH).
U svom komentaru, Crnadak se obratio istoričarima i povjesničarima, ironično i sarkastično ih pozivajući da razjasne da li je čak i u vrijeme NDH zabilježen skup s ovolikim brojem ljudi koji su uzvikivali “Za dom!! Spremni!!”. Time nije samo ukazao na historijsku analogiju, već i otvoreno izrazio zabrinutost zbog revizionističkih i nacionalističkih pojava koje, po njegovom mišljenju, i dalje imaju snažan uticaj u savremenoj Hrvatskoj.
Ovaj komentar došao je dan nakon velikog koncerta Marka Perkovića Tompsona, muzičara poznatog po kontroverznim stavovima i pjesmama koje se često povezuju sa ustaškom ikonografijom. Koncert je održan na Hipodromu u Zagrebu, a prema dostupnim informacijama, skup je okupio između 300.000 i 500.000 ljudi, što ga čini jednim od najvećih masovnih okupljanja u novijoj istoriji Hrvatske.
Tompson, kao što je poznato, ima dugu karijeru obilježenu kontroverzama i zabranama nastupa u pojedinim zemljama zbog poruka koje se tumače kao ekstremno desničarske. Njegovi nastupi često izazivaju reakcije, posebno kada se među publikom pojavljuju ustaški simboli ili se uzvikuju pozdravi poput „Za dom spremni“, što se desilo i ovaj put.
Ovakva okupljanja izazivaju niz reakcija širom regiona jer simbolika koja se pojavljuje na tim koncertima nosi sa sobom:
-
istorijsku težinu i podsjetnik na zločine NDH režima;
-
političku poruku koja se u nekim interpretacijama vidi kao normalizacija ekstremizma;
-
etničku i nacionalnu polarizaciju koja se reflektuje na odnose među državama bivše Jugoslavije.
Upravo iz tih razloga, Crnadakovo pitanje nije bilo puko konstatovanje, već poruka s višeslojnim značenjem: političko upozorenje, moralna osuda i poziv na širu društvenu raspravu o tome do koje mjere simboli i parole iz mračnih poglavlja istorije mogu postati dio javnog prostora u demokratskim društvima.
Crnadak, koji je poznat po svojoj proevropskoj orijentaciji i često oštrom jeziku prema pojavama koje smatra ekstremističkim, ovom objavom je jasno izrazio stav da je događaj na Hipodromu mnogo više od običnog muzičkog koncerta – to je, kako on implicira, manifestacija ideologije koja nije u skladu sa vrijednostima savremenog društva.
Važno je napomenuti da su na koncertu zabilježeni i govori koji su uključivali pozive na „nacionalno jedinstvo“, a publika je, prema video-snimcima i izveštajima sa lica mjesta, u više navrata masovno odgovarala na pozdrav „Za dom“, dovikujući „Spremni“. Ovaj uzvik je u Hrvatskoj i dalje legalno korišten kao dio amblema HOS-a (Hrvatske obrambene snage), ali istovremeno i predmet brojnih kontroverzi i osuda međunarodne zajednice.
U kontekstu savremenog političkog trenutka u regionu, događaji poput ovog i reakcije koje izazivaju, služe kao podsjetnik da prošlost nije tek zatvoreno poglavlje, već aktivni dio političkog diskursa i identitetskih debata. Crnadakovo pitanje otvara prostor za preispitivanje: koliko smo kao društva sposobni suočiti se s nasljeđem prošlosti i u kojem smjeru idu kolektivne vrijednosti?
Zaključno, iako se radi o jednoj rečenici izrečenoj na društvenim mrežama, komentar Igora Crnadka nosi mnogo dublje implikacije. Njegovo pitanje ukazuje na sve veću potrebu za kritičkim osvrtom na pojave koje se pokušavaju predstaviti kao dio kulture i tradicije, a koje su u suštini opasna reminiscencija na vrijeme zločina i podjela. Kroz ironiju i retoriku, Crnadak je postavio dilemu koju ni istorija, ni savremeno društvo ne bi smjeli ignorisati.
