Da li je vojska Republike Srpske mogla nastaviti rat? – Stanje u Srpskoj vojsci na kraju agresije

Analiza Faktora Koji Su Oslabili Srpsku Agresiju u Bosni i Hercegovini

Krajem 1995. godine, nakon što je Armija Republike Bosne i Hercegovine (ARBiH) postigla značajne vojne uspjehe, međunarodna zajednica je nametnula sporazum o prekidu vatre koji je stupio na snagu 12. oktobra 1995. godine. Uprkos tome što srpska strana nije ostvarila svoje ratne ciljeve, Vojska Republike Srpske (VRS) prihvatila je sporazum zbog niza vojnih poraza i nemogućnosti održavanja osvojenih teritorija. Od ljetnih 70% teritorijalne kontrole 1993. godine, do oktobra 1995. VRS je kontrolisala samo 47% teritorije Bosne i Hercegovine.

Ključni Razlozi Za Prekid Vatre

1. Smanjenje Vojne Nadmoćnosti: Krajem 1994. i tokom 1995. godine, srpska vojna nadmoć se značajno smanjila. Ovo je bilo rezultat koordiniranih napada ARBiH, Hrvatske vojske (HV) i Hrvatskog vijeća odbrane (HVO), koji su stvorili novi odnos snaga na terenu.
2. Koordinirana Saveznička Djelovanja: Vojni savez između ARBiH, HV-a i HVO-a stvorio je novu dinamiku na bojnom polju. Njihova koordinacija i zajedničke operacije prebacile su inicijativu na stranu bosanskohercegovačkih i hrvatskih snaga.
3. NATO Udarci: Politički i vojni lideri srpske strane nisu očekivali tako snažne udare NATO avijacije i artiljerije krajem avgusta i polovinom septembra 1995. godine. Ti udari su dodatno narušili logističke i komunikacijske linije VRS-a.

Dodatni Faktori Koji Su Oslabili VRS

1. Ekonomska Iscrpljenost: Savezna Republika Jugoslavija (SRJ) bila je ekonomski iscrpljena zbog međunarodnih sankcija. Troškovi rata su iznosili skoro 20% društvenog proizvoda godišnje, a nezaposlenost je premašila 50%. Privreda je pala na četvrtinu predratnog nivoa.
2. Stanje u Vojsci Jugoslavije: Vojska Jugoslavije (VJ) suočila se s masovnim odlascima vojnika i stručnjaka. Tokom rata u Bosni, VJ je izgubila oko 7,000 vojnika, što je negativno uticalo na moral. Oko 600,000 vojnih obveznika je emigriralo iz zemlje.
3. Politička Situacija: Milošević je bio pritisnut da okonča rat kako bi stabilizovao svoju vlast u Jugoslaviji. Unutrašnji politički otpor i ekonomska kriza dodatno su otežali nastavak rata.

Slabosti Vojske Republike Srpske

1. Gubici i Dezerterstvo: VRS je pretrpjela značajne gubitke i dezerterstvo. Izvještaji Ministarstva odbrane RS-a pokazuju da je VRS imala 18,392 poginulih i 36,543 ranjenih boraca. Iz okupiranih dijelova BiH pobjeglo je između 120,000 i 150,000 vojno sposobnih Srba.
2. Moral i Unutrašnji Sukobi: Moral u VRS-u je bio nizak. Kulminacija netrpeljivosti između Karadžića i Mladića destabilizovala je Republiku Srpsku. Karadžić je preuzeo kontrolu nad Generalštabom VRS-a, što je dodatno unijelo razdor.

Zaključak

Sve navedeno pokazuje da srpski agresor nije imao snage za nastavak rata u Bosni i Hercegovini. Iako su još uvijek posjedovali određenu tehničku nadmoćnost, iscrpljenost privrednih resursa, složena politička situacija i demoralizacija vojnih snaga i civilnog stanovništva onemogućili su daljnji ratni napor. Međunarodna zajednica je također igrala ključnu ulogu u okončanju rata, a spremnost i osposobljenost ARBiH, HV-a i HVO-a za nastavak borbe za oslobađanje okupiranih teritorija bila je presudna. Na kraju, srpska strana je bila prisiljena da prihvati mirovne pregovore i okonča agresiju na Bosnu i Hercegovinu.