Uvod
Politička scena u entitetu Republika Srpska (RS) neprestano se nalazi u stanju duboke nestabilnosti i ideološkog raslojavanja, gdje se često brišu granice između pozicije i opozicije, a ključnu ulogu u tome igraju vanjski faktori – prije svega Srbija i Hrvatska. U razgovoru za Slobodnu Bosnu, politička analitičarka Tanja Topić kritički razmatra ulogu domaćih političara, opozicionih snaga i stranih centara moći u oblikovanju političke dinamike u BiH, ističući niz paradoksa koji urušavaju demokratiju, vladavinu prava i sam suverenitet države. Analiza Topićeve otkriva porazno stanje političkog morala, gdje opozicija često djeluje kao produžena ruka režima, a istinska borba za interese građana ostaje tek puka iluzija.
Razrada
Na samom početku, Topić ukazuje na sve snažniji uticaj Beograda i Zagreba na politička kretanja u BiH, pri čemu se svaki pokret ili poruka iz ovih centara trenutno reflektira na stanje u RS-u. Iako retorika Aleksandra Vučića nominalno podržava teritorijalni integritet BiH, stvarna podrška secesionističkim narativima Milorada Dodika daje potpuno drugačiju sliku. S druge strane, Hrvatska formalno podržava ulazak BiH u EU i NATO, ali pod uslovima koji su više ucjena nego saradnja, što dodatno destabilizira unutrašnje prilike.
Topić ističe da u RS-u samo jedna politička opcija – Lista za pravdu i red Nebojše Vukanovića – istinski osporava podaništvo prema Beogradu. Vukanovićeva podrška studentskim protestima u Srbiji i nedostatak unutrašnjih otpora toj politici govori o autonomnosti njegove političke platforme. Nasuprot tome, unutar SDS-a se bilježe frakcijski sukobi, gdje pojedinci, pod uticajem Beograda, pokušavaju sabotirati rukovodstvo, što jasno upućuje na direktno uplitanje Srbije u političke procese RS-a.
Ono što dodatno zabrinjava jeste činjenica da se i druge opozicione stranke, poput PDP-a, trude održavati bliske odnose sa srbijanskim političkim vrhom, iako su često na meti optužbi za saradnju sa „strancima“. Ta dvosmjerna igra u kojoj se opozicija deklarativno suprotstavlja Dodiku, dok zapravo ne odstupa od njegovih političkih postulata, pokazuje dvoličnost i nedostatak stvarne alternativne vizije.
Kada se govori o sposobnosti opozicije da porazi SNSD Milorada Dodika, Topić otvoreno naglašava da je takav scenarij trenutno malo vjerovatan. Glavni razlozi za to su:
-
Retorička i programska sličnost između opozicije i vlasti
-
Klijentelizam i korupcija koji su proželi sve slojeve društva
-
Medijski ratovi unutar opozicije koji dodatno razbijaju jedinstvo
-
Nedostatak vrijednosnog kompasa, ideološka i kulturološka praznina
Opozicija je, prema Topićevim riječima, izgubila mnogo vremena pokušavajući da se odbrani od optužbi da su „izdajnici“, dok su u isto vrijeme vladajuće strukture bez zadrške sarađivale sa stranim faktorima i koristile taj odnos za političku i ekonomsku korist. Rezultat toga je stanje u kojem su i opozicija i građani duboko razočarani i demoralizirani.
Dodatnu složenost situaciji daje i uloga međunarodne zajednice. Dok je američka administracija uveliko izgubila interes za BiH, prepuštajući rješavanje krize europskim silama, poput Njemačke, Francuske i Velike Britanije, Dodik pokušava iskoristiti vakuum za vlastiti politički opstanak. U tom kontekstu, Topić ukazuje na opasne narative koji prate uvođenje sankcija – dok se sankcije iz SAD-a glorifikuju, one iz Njemačke izazivaju reakcije koje prizivaju retoriku iz Drugog svjetskog rata.
Sankcije Dodiku i drugim političkim akterima, kao što su Nenad Stevandić i Radovan Višković, ostaju bez stvarnog efekta jer se istovremeno ulažu ogromna sredstva u njihovo ukidanje, uz javnu relativizaciju njihove važnosti. Povratak Darka Ćuluma na čelo SIPA-e samo je još jedan u nizu pokazatelja da se politički sistem u BiH temelji na stranačkoj lojalnosti, a ne na zakonu i Ustavu. Zakon, kako tvrdi Topić, važi za sve – osim za vlastodršce.
Zaključak
Politička arhitektura u RS-u, kako je ocrtava Tanja Topić, funkcioniše u zatvorenom krugu podaništva, korupcije i iluzije o suverenosti, pri čemu građani sve više gube povjerenje u institucije. Umjesto istinske borbe za demokratske vrijednosti, opozicija se troši na interne sukobe, dok vlast jača zahvaljujući slabostima svojih protivnika. Strani uticaji, bilo kroz političke poruke ili direktnu podršku, dodatno produbljuju polarizaciju i destabilizaciju.
Na kraju, ono što najviše zabrinjava jeste zaključak da su građani postali saučesnici vlastitog propadanja, često pružajući podršku putem društvenih mreža, ali bez stvarne političke artikulacije ili pritiska. Privilegije političke elite ostaju netaknute, dok se sistematski urušava sve što bi trebalo činiti jedno zdravo društvo: pravda, istina, transparentnost i odgovornost. Ova analiza ostavlja gorak ukus realnosti – da je jedina istinska promjena moguća tek kada građani prepoznaju i odbace ulogu pasivnih posmatrača i počnu tražiti odgovornost – i vlasti, i opozicije.
