Istanbul je 6. maja bio svedok još jednog značajnog trenutka u svojoj bogatoj istoriji, kada je Karije, poznata i kao Chora crkva, ponovo otvorena kao džamija. Ova ceremonija dolazi nakon skoro osam decenija tokom kojih je Karije bila dostupna javnosti isključivo kao muzej. Nakon što je 1945. godine preimenovana u muzej, Karije je 2024. ponovo vraćena u status bogomolje, što predstavlja još jedan korak u transformaciji važnih istorijskih zdanja u Turskoj.
Prema izveštajima turskog lista Sabah, ceremonija otvaranja izazvala je veliku pažnju kako domaćih, tako i međunarodnih medija. Otvaranje je propratio veliki broj zvaničnika, a putem telekonferencije iz Ankare obratio se i predsednik Turske, Redžep Tajip Erdogan. Njegovo prisustvo putem tehnologije dodatno je osnažilo značaj ovog događaja i podvuklo njegov simbolički karakter u političkom i kulturnom kontekstu Turske.
Karije, čiji koreni sežu u ranu Vizantijsku eru, ima dugu i bogatu istoriju. Prvobitno izgrađena kao crkva, tokom vekova prolazila je kroz različite faze i transformacije. U 16. veku, nakon osmanskog osvajanja, postala je džamija, a njeni prelepi vizantijski mozaici i freske, koji su poznati širom sveta, prekriveni su slojevima maltera kako bi se prilagodila islamskoj arhitekturi. Međutim, 1945. godine Karije je pretvorena u muzej, omogućivši posetiocima da ponovo vide njene čuvene freske i mozaike, koji su tada restaurirani. Tokom decenija kao muzej, Karije je postala važan simbol za one koji su želeli očuvanje kulturnih i verskih različitosti ovog regiona.
Odluka da se Karije ponovo preobrati u džamiju deo je šireg trenda u Turskoj, koji uključuje i druge poznate istorijske spomenike. Aja Sofija, koja je u 2020. godini, nakon 86 godina statusa muzeja, ponovo pretvorena u džamiju, bila je prvi takav primer koji je izazvao široku debatu unutar zemlje, ali i na međunarodnoj sceni. Karije, kao još jedan dragoceni spomenik, sada prati ovaj put, što ukazuje na redefinisanje odnosa između države i njene kulturne baštine.
Ove promene ne dolaze bez kontroverzi. Mnogi se pitaju kako će ova odluka uticati na dugoročnu percepciju Turske kao zemlje koja se ponosi svojim multikulturalnim i multireligijskim nasleđem. Dok vlasti ističu da se ovim potezom obnavlja veza s prošlošću i vraća verska funkcija zdanjima koja su tokom vekova bila mesta bogosluženja, kritičari upozoravaju da bi ovi koraci mogli narušiti delikatni balans između različitih kulturnih i verskih zajednica koje žive u Turskoj.
Ipak, za mnoge građane, ovaj čin je doživljen kao simbolički povratak korenima. Potezi poput ovih, prema mišljenju nekih, predstavljaju napor da se reafirmiše islamski identitet zemlje, koji je dugo bio potisnut tokom perioda sekularizacije. U tom svetlu, Karije i Aja Sofija postaju kulturni mostovi, koji povezuju prošlost s današnjicom, redefinišući njihove uloge u savremenom kontekstu.
Zaključujući, otvaranje Karije kao džamije predstavlja još jedan korak u složenom procesu preispitivanja istorijskih identiteta i kulturne baštine u Turskoj. Dok su reakcije različite, jedno je sigurno – Karije, poput mnogih drugih istorijskih spomenika, i dalje ostaje simbol ne samo duge i bogate istorije, već i izazova sa kojima se Turska suočava u svojoj potrazi za balansiranjem između prošlosti i sadašnjosti prenosi sandzakdanas
